Usługa zastrzeżenia numeru PESEL jest już dostępna i mogą z niej skorzystać wszystkie osoby pełnoletnie. Zastrzec swój PESEL można stacjonarnie w urzędzie lub online - na stronie obywatel.gov.pl lub za pośrednictwem aplikacji mObywatel (zastrzeżenie przez aplikację dostępne będzie prawdopodobnie od połowy grudnia br.). To nowa forma ochrony przed wyłudzeniami - ma skutecznie przeciwdziałać braniu pożyczek i kredytów bez wiedzy i zgody osoby zainteresowanej. Od kiedy można zastrzec numer PESEL i czemu warto to zrobić?
Zastrzeżenie numeru PESEL jest możliwe od piątku, 17 listopada 2023 roku. Usługa ta jest realizowana stacjonarnie i przez Internet - od nas zależy, z jakiej formy zastrzeżenia skorzystamy. Skorzystanie z możliwości zastrzeżenia numeru PESEL jest bezpłatne, nie ma też żadnego okresu oczekiwania na wykonanie usługi - jest ona realizowana od razu, bezpośrednio po wpłynięciu wniosku.
Aby zastrzec swój PESEL należy:
- wejść na stronę obywatel.gov.pl i zalogować się na swoje konto korzystając z profilu zaufanego, e-dowodu, bankowości elektronicznej albo aplikacji mObywatel,
- zalogować się do aplikacji mObywatel (usługa będzie dostępna w aplikacji prawdopodobnie od połowy grudnia br.)
- udać się do urzędu miasta lub gminy i złożyć wniosek o zastrzeżenie numeru PESEL.
Jeśli wybierzesz opcję zastrzeżenia numeru PESEL przez Internet, cały proces nie zajmie ci nie więcej niż 2 minuty - po wejściu na stronę obywatel.gov.pl należy zalogować się na swoje konto, wybierając jedną ze wspomnianych powyżej możliwości logowania. Zaraz po zalogowaniu powinien wyświetlić się baner Zastrzeż PESEL. Jeżeli jednak go nie widzisz, to znajdziesz go w menu po lewej stronie w zakładce Twoje dane, a następnie Rejestr zastrzeżeń PESEL. W tym miejscu powinna pojawić się informacja czy PESEL jest zastrzeżony czy nie. Zastrzeżenie nie jest automatyczne, dlatego sami musimy sprawdzić, a następnie zdecydować, czy zastrzegamy swój PESEL. Wystarczy jedno kliknięcie w przycisk Zastrzeż PESEL, a następnie potwierdzenie swojego wyboru i kliknięcie ponownie w przycisk Zastrzeż PESEL. Gdy tylko to zrobimy, powinniśmy zobaczyć zaktualizowany status o treści: Twój PESEL jest zastrzeżony. Co więcej, w zakładce Twoje zmiany można dokładnie sprawdzić kiedy PESEL został zastrzeżony, a w zakładce Kto sprawdzał nasz PESEL, kiedy ktoś go weryfikował.
Na stronie obywatel.gov.pl można nie tylko zastrzec, ale również cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL. Można to zrobić w każdej chwili - wystarczy ponownie zalogować się na swoim koncie i kliknąć przycisk Cofnij zastrzeżenie, a następnie wybrać jedną z dwóch zaproponowanych opcji:
● cofnij bezterminowo - to opcja, która umożliwia ponowne zastrzeżenie numeru PESEL w każdej chwili
lub
● cofnij i ustaw ponowne zastrzeżenie - umożliwia ustawienie dokładnej daty i godziny ponownego, automatycznego zastrzeżenia PESEL. Z tej opcji warto skorzystać, gdy potrzebujemy załatwić coś w miejscach, które weryfikują zastrzeżenie.
Weryfikować zastrzeżenie powinny:
● banki,
● firmy pożyczkowe i telekomunikacyjne,
● notariusze,
● sądy.
Jeśli nie cofniemy zastrzeżenia - wszystkie wskazane instytucje powinny odmówić wykonania jakichkolwiek czynności. Instytucje wymienione w ustawie będą miały obowiązek weryfikacji czy PESEL jest zastrzeżony dopiero od 1 czerwca 2024. Do tego czasu można zastrzegać i cofać zastrzeżenie numeru PESEL, ale konsekwencje prawne będą wyciągane dopiero wobec zdarzeń, które nastąpiły po 1 czerwca 2024 roku.
Zastrzeżenie numeru PESEL to ochrona danych osobowych przed wyłudzeniami. Co dokładnie zyskujemy?
● nikt nie zaciągnie zobowiązania finansowego, wykorzystując nasze dane,
● zmniejszy się liczba przestępstw z użyciem cudzej tożsamości,
● ograniczone zostaną straty wynikające z wyłudzeń
W praktyce oznacza to, że dzięki możliwości zastrzeżenia numeru PESEL, nikt nie powinien wziąć na nas kredytu czy pożyczki, zrobić zakupów na raty, sprzedać nieruchomości bez wiedzy i zgody właściciela, ani nawet wyrobić duplikatu karty SIM.
Czytaj również: Jak sprawdzić, czy ktoś wziął pożyczkę lub kredyt na moje dane?
Numer PESEL to 11-cyfrowy unikalny numer, który pozwala urzędom i instytucjom na identyfikację danej osoby. Zawiera dane dotyczące m.in. daty urodzenia i płci danej osoby i zgodnie z wyrokiem NSA z 17 listopada 2000 roku PESEL jest informacją osobową. Choć nie należy do danych wrażliwych, to podawać go powinniśmy jedynie zaufanym osobom i podmiotom, które od nas tego wymagają. Do takich podmiotów można zaliczyć m.in.:
● urzędy miasta/gminy
● urząd skarbowy,
● ZUS,
● banki i firmy pożyczkowe,
● przychodnie zdrowia i szpitale,
● sądy,
● szkoły i uczelnie,
● towarzystwa ubezpieczeniowe.
Powyższe instytucje są zobowiązane do ochrony naszych danych, dlatego podawanie im numeru PESEL w celu identyfikacji jest całkowicie bezpieczne.
Czytaj również: Komu nie należy podawać numeru PESEL?
Numer PESEL jest numerem pozwalającym na identyfikację danej osoby. Nie oznacza to jednak, że możliwe jest wzięcie pożyczki posiadając tylko numer PESEL - nie jest on jedyną formą weryfikacji wnioskodawców. Wszystkie godne zaufania i legalnie działające firmy pożyczkowe wymagają numeru dowodu osobistego, a także identyfikacji danych np. poprzez wykonanie przelewu weryfikacyjnego. Wnioskodawcy są dodatkowo weryfikowani w bazach BIK, aby sprawdzić zarówno dane osobowe, jak i sytuację finansową osoby ubiegającej się o pożyczkę.
Czytaj więcej na ten temat: Pożyczka na PESEL - chwilówka na PESEL - czy są możliwe?
Możliwość zastrzeżenia numeru PESEL to działanie prewencyjne i następcze. Co to dokładnie oznacza? Ma zapobiegać negatywnym skutkom kradzieży tożsamości, a jeśli takowe zaistnieją - zmniejszyć ich uciążliwość. Ma też zostać stworzony katalog podmiotów, które będą musiały zweryfikować zastrzeżenie numeru PESEL, pod rygorem braku możliwości domagania się zaspokojenia roszczeń powstałych np. z zawartej umowy, pomimo zastrzeżonego numeru PESEL w chwili jej zawarcia. Oznacza to, że zminimalizowana zostanie możliwość wyłudzeń na numer PESEL, a co za tym idzie zmniejszy się ilość przestępstw dokonywanych dzięki kradzieży tożsamości. Mniejsza dostępność numeru PESEL to lepsza ochrona przed wyłudzeniami i konsekwencjami finansowymi z nich wynikającymi.
Źródła:
https://www.gov.pl/web/gov/zastrzez-swoj-numer-pesel-lub-cofnij-zastrzezenie
