Czarnogóra to nieduży kraj, który można przemierzyć nawet w jeden dzień. Warto jednak zatrzymać się w nim na dłużej. Zachwyca różnorodnością krajobrazu – słonecznymi plażami, imponującymi łańcuchami górskimi, oliwnymi gajami i „fiordami” Zatoki Kotorskiej. Na ich tle mieszczą się malownicze miasteczka z tysiącletnimi zabytkami, które zachęcają do aktywnego zwiedzania. Jednocześnie Czarnogóra jest prawdziwym rajem dla miłośników sportów wodnych – windsurfingu, kitesurfingu i nurkowania oraz aktywnego wypoczynku – górskich wędrówek, wspinaczki, a zimą również jazdy na nartach.
Mimo iż Czarnogóra nie należy do Unii Europejskiej, od 2002 roku jej oficjalną walutą jest euro. Złotówki warto jednak wymienić jeszcze w Polsce. Kantory nie mają problemów z przyjmowaniem naszej waluty, są jednak dość rzadko spotykane. Oczywiście można wymieniać pieniądze również w czarnogórskich bankach. Mogą one jednak pobierać dodatkową prowizję od wymiany (w wysokości 1 euro).
Co ciekawe, bardzo opłacalne w Czarnogórze są płatności kartą. Jedynym kosztem jest przewalutowanie z euro na złotówki (zupełnie inaczej niż w Bośni i Hercegowinie, czy w Chorwacji, gdzie pojawia się podwójne przewalutowanie). Sprawia to, że zupełnie nie opłaca się wypłać pieniędzy z bankomatów, przy których dochodzą dodatkowe prowizje zależne od banku.
Na szczęście dla turystów Czarnogóra jest jeszcze dość tania, a ceny mieszczą się w granicach rozsądku. Ceny w Chorwacji są zdecydowanie wyższe i na tle sąsiada Czarnogóra wypada zdecydowanie korzystniej. Spośród pereł Bałkanów – tylko ceny w Macedonii i ceny w Albanii są równie atrakcyjne. Jeśli chodzi o ceny podstawowych produktów i jedzenia w Czarnogórze, to są one porównywalne lub niewiele wyższe od polskich. Zdecydowanie jednak wzrastają w niektórych regionach kraju. Herceg Novi, Kotor i Zatoka Kotorska to miejsca, gdzie za rzeczy pierwszej potrzeby zapłacimy najwięcej (nawet dwa razy więcej niż w Bar, Sutomore i Ulcinj).
Co ciekawe w Czarnogórze nie ma zbyt wielu sieciowych marketów. Większość zakupów robi się w małych sklepach i na targach. Targowiska rządzą się własnymi prawami – ceny produktów nie są wystawiane i często zależą od nastroju sprzedającego. Z handlarzami można się jednak targować.
Z roku na rok Czarnogóra cieszy się coraz większą popularnością turystów. W zależności od regionu, ceny noclegów i oferta hotelowa mogą się jednak mocno różnić. W popularnych miejscowościach turystycznych Riwiery Czarnogórskiej jest ona dość bogata. Turyści nie powinni mieć problemu ze znalezieniem zarówno opcji all inclusive, jak i z wynajęciem kwatery prywatnej. Przykładowo, noc w hostelu to koszt ok. 120 euro, w hotelu 3-gwiazdkowym w sezonie (wtedy ceny są najwyższe) ok. 40-50 euro, w hotelu 5-gwiazdkowym ok. 200 euro. W Czarnogórze popularne są też pola namiotowe, których ceny wahają się od 10 do 20 euro za noc. Najwięcej kempingów znajduje się w okolicach wybrzeża.
Koszty stołowania się w czarnogórskich restauracjach niestety są dość wysokie. Zarówno lokale na starówkach popularnych miejscowości turystycznych, jak i przybrzeżne tawerny (zwane konobami) liczą sobie niemało. W takich miejscach trzeba być przygotowanym na wydatek minimum ok. 20 euro od osoby.
Alternatywą są restauracje, do których chodzą miejscowi i miejscowe bary. Można tam zjeść nie gorzej niż w drogich lokalach dla turystów. Duży posiłek dostaniemy już od ok. 5-8 euro. Takie lokale znajdują się zwykle nieco na uboczu, ale warto ich poszukać ze względu na duże porcje serwowanych dań i możliwość wybrania sobie dodatków.
W restauracjach warto pytać także o menu dnia, które zwykle jest znacznie tańsze od standardowego. Dzięki takim ofertom posiłek na plaży można zjeść nawet za ok. 8-10 euro.
Oczywiście, będąc za granicą, poza standardowymi zestawami obiadowym, warto spróbować nieco tradycyjnych potraw. Czarnogóra słynie przede wszystkim z grillowanych mięs i dań rybnych. W niemal każdej restauracji znajdziemy w menu ćevapčici (grillowane kiełbaski wołowo-wieprzowe), pljeskavicę (bałkański odpowiednik burgera z grillowanego mięsa) czy vješalicę (szaszłyk wieprzowy z jarzynami). Popularne są także kalmary i krewetki z rusztu. Warto spróbować również zup rybnych.
Jarosze także znajdą coś dla siebie. Czarnogórscy kucharze przygotowują wyśmienite grillowane warzywa oraz najróżniejsze sałatki – między innymi bałkańską z orzechami włoskimi i szopską z pokrojonych ogórków, pomidorów, papryki, cebuli z dodatkiem słonego sera i bałkańskiego kajmaku z mleka bawolego i kremówki. Warto spróbować również kačamaku, dania z kaszy kukurydzianej i sera feta (czasem podawanego z sosem pomidorowym).
Czarnogóra słynie też z wyśmienitych słodkości. Jednymi z najtańszych smakołyków są tak zwane burki, czyli rodzaj pieczonych placków. W zależności od regionu mogących przyjmować kształt pierożków, bułeczek i zrolowanych rurek z nadzieniem z sera lub jabłka (ciasteczka często podawane są także na słono z nadzieniem z mięsa lub warzyw).
Wypoczywając na Bałkanach, nie można nie spróbować baklavy (bardzo słodkiego ciastka z nadzieniem z orzechów). Warto także skosztować mniej znanych deserów takich jak kesten torta (ciasto z kasztanów jadalnych), krempita (kremowe ciasto waniliowe) i tulumba (smażone, małe kawałki ciasta marynowane w syropie słodowym).
Czarnogóra dzieli się na trzy regiony: Region Górzysty z niezwykłymi parkami narodowymi i wysokimi szczytami, Region Centralny ze stolicą kraju Podgoricą, a także Riwierę Czarnogórską położoną nad Morzem Adriatyckim, na którą składają się między innymi Zatoka Kotorska, Bar, Budva i Ulcinj. Turystów kuszą też niezwykłe wyspy Czarnogóry: Sveti Stefan, Sveti Nikola czy wyspa św. Jerzego. Na wakacje warto wybrać się poza wysokim sezonem, kiedy ceny są najwyższe.
Czarnogóra przez wielu uważana jest za najpiękniejszy kraj Bałkanów, najbardziej widokowy i zróżnicowany pod względem krajobrazu. By przekonać się o tym, jak piękna i bogata jest tu natura, trzeba jednak opuścić wygodne kurorty. Warto to zrobić dla takich miejsc, jak Góry Durmitor – najwyższego pasma Czarnogóry, które obfituje w kaniony. Najpiękniejsze z nich to kaniony rzeki Tary (najgłębszy w Europie) i rzeki Pivy (gdzie turyści mogą przechadzać się tunelami). Niezwykłą atrakcją jest też możliwość skorzystania ze spływu jedną z rzek. Koszt przepływu tratwą po Tarze połączony ze zwiedzaniem pobliskiego monastyru to koszt około 50-60 Euro.
Trasy wycieczkowe Durmitorskiego Parku Narodowego sprzyjają również wyprawom rowerowym i pieszym. Dzięki asfaltowym drogom na trekking mogą wybrać się także początkujący i rodziny z dziećmi. Wstępy do Parków narodowych Czarnogóry są płatne i kosztują około 5 Euro.
Osoby preferujące trudniejsze trasy mogą wyruszyć z kolei w monumentalne Góry Przeklęte, które znajdują się na granicy z Albanią. To jedno z ostatnich tak dzikich miejsc na mapie Europy. Cywilizacja praktycznie tu nie dotarła.
Najwyższy szczyt Gór Przeklętych to Maja e Jezercës (2694 m n.p.m.), u którego stóp leży nieduże miasteczko Bajram Curr i niezwykłe, wijące się jezioro Koman. Swoim wyglądem przypomina ono nieco norweskie fiordy. Pionowe ściany gór wchodzą wprost do wody i w wielu miejscach dostęp do brzegu jeziora jest całkowicie niedostępny.
Góry należą częściowo do terenów Parku Narodowego Prokletije i Parku Narodowego Thethit, dlatego wejście na wiele tras wymaga opłat (ok. 5 euro).
Góry Bjelasica znajdują się we wschodniej części kraju. Tworzą je cztery szczyty powyżej 2000 – Crna glava, Strmenica, Zekova glava i Troglava. Są one przedzielone dolinami, dzięki czemu podejścia mają łagodniejszy charakter. Tutejsze trasy są prostsze nawet niż w Durmitorze. Nadają się dla początkujących i na wycieczki z najmłodszymi.
Czarnogóra słynie oczywiście nie tylko z niesamowitej przyrody, ale również z architektury i niezwykłego, urokliwego klimatu swoich miast. Zadowolą one zarówno miłośników backpackingu, jak i zwykłych turystów. Pierwszym przystankiem na trasie ich wypraw powinien być Kotor oraz Zatoka Kotorska. Niezwykłe stare miasto, możliwość zobaczenia panoramy z Fortecy (wstęp na mury wynosi 3 euro) oraz Kościół Sveti Jovan. W pobliżu miasta wybrać możemy się także do Parku Narodowego Lovcen, gdzie na jednym ze szczytów znajduje się mauzoleum czarnogórskiego władcy i biskupa Piotra II Petrovicia Njegosza.
Innym bardzo popularnym czarnogórskim miastem turystycznym jest Budva. Poza starym miastem w stylu weneckim i piętnastowiecznymi murami miejskimi można tu zobaczyć tysiącletnią Cytadelę, z której roztacza się niezwykły widok na panoramę miasta.
Budva to także przepiękne plaże. Mówiąc o nich, warto wspomnieć, że wstęp na piaszczyste wybrzeża w Czarnogórze jest zazwyczaj płatny. W zależności od miasta może on wynosić nawet od ok. 5 do 8 euro za jednorazowy wstęp.
Odwiedzając miasta usytuowane u wybrzeży Morza Adriatyckiego, warto również wybrać się do Perest, malutkiego miasteczka będącego pozostałością po czasach Republiki Weneckiej oraz na Półwysep Świętego Stefana. Jest on prawdziwą ozdobą czarnogórskiej riwiery.
Podgorica to współczesna stolica Czarnogóry i główne miasto regionu centralnego. Położona jest na wzgórzach w miejscu przecięcia sześciu rzek, co nadaje jej niezwykle malowniczy charakter. Niestety w czasie II wojny światowej miasto zostało niemal doszczętnie zniszczone, dlatego dominuje w nim głównie nowoczesna architektura.
Jednym z niewielu budynków, które przetrwały bombardowania jest znajdująca się w dzielnicy Stara Voros XVIII-wieczna wieża zegarowa wzniesiona przez Turków. Warto zobaczyć również XII-wieczne ruiny grodu Ribnica oraz XIII-wieczną Cerkiew św. Jerzego.
Będąc w mieście, można też odwiedzić liczne muzea, między innymi muzeum przyrodnicze i muzeum archeologiczne. W tym drugim znajdują się eksponaty pochodzące z ruin pobliskiego rzymskiego miasta Duklja.
Duklja mieści się w odległości 3 km od Podgoricy. Na miejscu można zobaczyć pozostałości osady pochodzącej z V w. p.n.e. – fragmenty budowli (świątyń, pałaców), resztki kolumn i gzymsów.
W odległości 15 km od Podgoricy warto odwiedzić również Monaster Ostrog. Ta ukryta w skale masywu górskiego budowla pochodzi z XVII wieku i jest jednym z najbardziej oryginalnych i najczęściej odwiedzanych przez turystów miejsc kultu.
Warto wynająć samochód, by swobodnie podróżować po Czarnogórze. Ceny rozpoczynają się od około 7-15 euro za dzień. Koszt paliwa to mniej więcej ok. 1,3 euro za litr. To podobna, ale wciąż niższa cena niż koszty benzyny w pobliskiej Chorwacji, więc wybierając się z Czarnogóry na wypad do tego sąsiedniego kraju, warto zatankować, zanim przekroczy się granicę.
Ceny transportu publicznego w Czarnogórze są dosyć rozsądne. Przejazd autobusowy z miasta do miasta, na trasie około 100 km to koszt około 6-9 euro. Kraj jest mały, więc wszędzie jest blisko i podróżowanie w ten sposób jest całkiem ekonomiczne.
Można skorzystać także z połączeń pociągowych. Ceny są tylko trochę wyższe od kosztów przejazdów autobusowych. Niestety z powodu górzystego krajobrazu kolejka nie wszędzie dociera.
W Czarnogórze poza tradycyjnymi pamiątkami (magnesami, figurkami, kartkami pocztowymi), warto kupić też tradycyjne produkty rzemieślnicze takie jak ceramika, ręcznie malowana biżuteria i wyroby z wełny. Popularną pamiątką jest również tajman, rodzaj niedrogiego kadzidła z żywicy, które po powrocie do Polski pozwala przypomnieć sobie zapach czarnogórskich restauracji i lokalnych knajpek.
Produkty kulinarne, jakie najczęściej przywozi się z Czarnogóry to oliwa z oliwek wysokiej jakości, sery dojrzewające, dżemy figowe lub lokalny alkohol. Najpopularniejszym trunkiem Czarnogóry z pewnością jest czerwone wino o głębokiej barwie nazywane Vranac oraz białe Krastac, które idealnie pasuje do potraw rybnych. Dostępne są także smakowe rakije (winogronowa, śliwkowa, a nawet z grantów). W niektórych miastach można spotkać też lokalny bimber pędzony na soku z granatów. Dostępny jest on jednak tylko na targowiskach, a jego cena zależy wyłącznie od targowania się ze sprzedawcą.
Ceny podane w artykule mają charakter orientacyjny.
