Ostatnimi czasy coraz częściej słyszymy o spadającej zdolności kredytowej Polaków. Czym jest zdolność kredytowa i do czego jest potrzebna? Jak banki oceniają zdolność potencjalnych kredytobiorców oraz co zrobić, aby poprawić zdolność kredytową? Czy na wszystkie czynniki ją budujące mamy wpływ?
Zdolność kredytowa to zdolność do spłaty zaciągniętego zobowiązania wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie.
Oznacza to, że podmiot ubiegający się np. o kredyt lub pożyczkę, posiada faktyczną zdolność do regularnej spłaty zobowiązania wraz z odsetkami. To właśnie przez ocenę zdolności kredytowej szacuje się, czy jest szansa, że osoba pożyczająca pieniądze, faktycznie będzie w stanie regularnie spłacać raty i nie popadnie przy tym w zadłużenie.
Ocena zdolności kredytowej wpływa na maksymalną kwotę kredytu oferowaną przez bank. Potocznie rzecz ujmując - im wyższa zdolność kredytowa, tym więcej pieniędzy może pożyczyć kredytobiorca. Górną kwotę zawsze określa udzielający kredytu, ale to od pożyczkobiorcy zależy, na jaką kwotę zobowiązania ostatecznie się zdecyduje.
Zgodnie z polskim prawem bankowym, posiadanie przez podmiot zdolności kredytowej jest warunkiem niezbędnym do uzyskania kredytu. Oznacza to, że jest niezbędna przy okazji starania się o:
● kredyt hipoteczny na zakup mieszkania/domu,
● kredyt gotówkowy,
● kredyt studencki,
● kredyt odnawialny lub limit na rachunku bankowym.
Zdolność kredytowa jest jednak potrzebna nie tylko przy zaciąganiu zobowiązań gotówkowych w banku. Bardzo często jest ona weryfikowana również przy:
● zakupach ratalnych,
● podczas starania się o leasing,
● przy ubieganiu się o pożyczkę w firmie pożyczkowej.
Czy można samemu wyliczyć zdolność kredytową? Jest to dość skomplikowane zadanie - oczywiście można w przybliżeniu ocenić swoje szanse, ale nie da się ostatecznego wyniku przewidzieć jeden do jednego. Wynika to z faktu, że każda instytucja wyliczają zdolność kredytową danej osoby, bierze pod uwagę inne parametry oraz posiada własny system narzędzi i analizy pozyskanych danych. Może się więc okazać, że zarówno możliwość uzyskania kredytu, jak i jego wysokość będzie się różnić w zależności od instytucji, w której składamy wniosek kredytowy.
Żadna instytucja nie udziela kredytów czy pożyczek pochopnie, wnioskodawca musi liczyć się z dokładną weryfikacją faktycznego stanu finansowego. Przeprowadzona zostaje analiza ilościowa i jakościowa sytuacji finansowej wnioskodawcy, która ma na celu potwierdzenie jego zdolności kredytowej.
Do analizy ilościowej bierze się pod uwagę głównie sytuację finansową potencjalnego kredytobiorcy:
● wysokość regularnych dochodów (np. wynagrodzenie za pracę)
● miesięczne koszty utrzymania(opłaty za media, czynsz)
● aktualne zadłużenie (spłacane kredyty, karty kredytowe, limity na rachunkach i ewentualne poręczenia innych kredytów).
Dzięki temu instytucja udzielająca kredytu jest w stanie ocenić, czy wydatki wnioskodawcy nie przekraczają przychodów i czy ewentualne pozostałe środki będą wystarczające do regularnej spłaty zaciągniętego zobowiązania wraz z odsetkami.
Do analizy jakościowej bierze się natomiast pod uwagę m.in.:
● wiek wnioskodawcy,
● stan cywilny,
● wielkość gospodarstwa domowego(ilość osób na utrzymaniu),
● wykształcenie,
● staż pracy,
● aktualnie zajmowane stanowisko i forma zatrudnienia,
● status mieszkaniowy i majątkowy,
● historia kredytowa (regularność spłaty dotychczasowych zobowiązań),
Uwaga! Przy decyzji o udzieleniu kredytu np. hipotecznego, podmiot udzielający, może również wziąć pod uwagę wysokość wkładu własnego, wysokość kredytu, o który stara się wnioskodawca, jak i okres spłaty zobowiązania.
Czasami banki i inne instytucje udzielające pożyczek korzystają również ze scoringu kredytowego. Scoring kredytowy to wyrażona w punktach ocena, określająca ryzyko kredytowe względem innych kredytobiorców/pożyczkobiorców. Innymi słowy, kredytodawca sprawdza wiarygodność wnioskodawcy przyznając mu punkty, następnie zestawia uzyskany wynik z punktacją tych, którym zobowiązanie finansowe zostało już przez niego przyznane. Im bardziej wartość jest podobna do tej, którą uzyskali klienci, którzy w terminie spłacili zadłużenie, tym większa szansa, że decyzja kredytowa będzie pozytywna.
Od pewnego czasu słyszymy o stale spadającej zdolności kredytowej Polaków. Banki zaostrzają warunki przyznawania kredytów - ci, którzy posiadają zdolność kredytową, zazwyczaj mogą ubiegać się o kredyt w niższej kwocie, niż pierwotnie zaplanowali, lub o który mogli się ubiegać jeszcze kilka miesięcy temu.
Wpływ na taką sytuację mają czynniki zewnętrzne, niezależne od kredytobiorcy, do których zaliczyć można m.in. galopującą inflację. Podwyżka cen towarów i usług sprawia, że w portfelu Polaków zostaje mniej pieniędzy. W związku z tym, aby zahamować inflację i wzmocnić wartość pieniądza, Rada Polityki Pieniężnej podnosi stopy procentowe.
Wzrost stóp procentowych bezpośrednio przekłada się na wzrost rat kredytów, które stają się większym niż dotychczas obciążeniem dla budżetu domowego. Co istotne, stopy procentowe mają realny wpływ na stawkę WIBOR, a ta determinuje koszty związane ze spłatą kredytów hipotecznych. Wzrost stóp równa się wzrost WIBOR-u, a to przekłada się na wzrost wysokości raty kredytu. Wyższa rata przy stałym dochodzie sprawia, że zdolność kredytowa drastycznie spada, a co za tym idzie można pożyczyć od banku mniej pieniędzy.
Zanim zdecydujemy się na złożenie wniosku kredytowego, warto przeanalizować swoją sytuację finansową i zbadać, jak może być ona postrzegana przez bank.
W przypadku niskiej zdolności kredytowej można podjąć działania, które w dłuższej perspektywie pozwolą ją podwyższyć. Wiadomo przecież, że im wyższa zdolność kredytowa, tym więcej pieniędzy można pożyczyć od banku.
Jak poprawić zdolność kredytową? Istnieje kilka rozwiązań:
● analiza przychodów i wydatków - warto sprawdzić, ile wynoszą wszystkie udokumentowane dochody i jakie wydatki obciążają budżet. Warto rozważyć rezygnację, przynajmniej czasową, z tych, które nie są niezbędne, a dotkliwie obciążają budżet domowy,
● uporządkowanie swoich produktów finansowych -zamknięcie karty kredytowej lub limitu na koncie mogą w istotny sposób odciążyć domowe finanse,
● uporządkowanie lub spłata zaległych zobowiązań - jeśli do spłaty innych zobowiązań pozostało niewiele rat, warto rozważyć całkowitą ich spłatę przed złożeniem wniosku o kredyt. W przypadku większej ilości zobowiązań warto pomyśleć o konsolidacji pożyczek/kredytów, co w efekcie przełoży się na zmniejszenie sumy płaconych rat,
● analiza rachunku bankowego - warto prześledzić i uporządkować wydatki oraz starać się zostawiać pewną pulę oszczędności, która poprawi wiarygodność w oczach banku i pokaże, że panujemy nad domowym budżetem.
Zdolność kredytowa wyliczana jest przede wszystkim przez banki udzielające swoim klientom kredytów hipotecznych i gotówkowych, jaki przez instytucje pozabankowe proponujące klientom krótkoterminowe produkty finansowe. Każda z tych instytucji wykorzystuje swoje narzędzia do weryfikacji klienta i podejmuje indywidualną decyzję o przyznaniu kredytu lub pożyczki w danej kwocie.
Banki, oprócz analizy ilościowej i jakościowej, mogą stosować również scoring kredytowy. W przypadku kredytów hipotecznych klienci zobowiązani są do formalnego poświadczenia m.in. wysokości dochodów czy formy zatrudnienia. Weryfikacja wniosku może trwać nawet kilka tygodni - bank musi nie tylko przeanalizować dostarczone przez klienta dokumenty, ale również przeprowadzić własną weryfikację (np. sprawdzić historię kredytową w BIK). Dopiero po dokładnym sprawdzeniu wszystkich kwestii wydaje decyzję kredytową. Pozyskane dane są mu też niezbędne do ustalenia zdolności kredytowej wnioskodawcy.
W przypadku firm pożyczkowych, w których system wnioskowania o pożyczkę jest uproszczony, wnioskodawca nie musi dostarczać żadnych zaświadczeń. Pożyczka jest udzielana na podstawie wniosku online, a przed jej udzieleniem każdy potencjalny pożyczkobiorca jest weryfikowany w BIK. Dzięki sprawdzeniu wnioskodawcy w bazie, pożyczkodawca ma wgląd w historię kredytową osoby ubiegającej się o pożyczkę - może sprawdzić, czy spłacała w terminie poprzednie zobowiązania oraz czy nie posiada innych zaległości, które mogłyby przeszkodzić w spłacie nowego zobowiązania.
Istnieje również możliwość samodzielnej weryfikacji zdolności kredytowej. Można skorzystać ze specjalnych analizatorów online, np. na stronie BIK lub na stronie banku. Warto jednak pamiętać, że wyniki tej analizy to jedynie przybliżony obraz sytuacji.
Niektóre banki proponują swoim klientom symulacje zdolności kredytowej. Z usługi tej można skorzystać jeszcze przed złożeniem wniosku, bez żadnych konsekwencji. To dobre rozwiązanie dla tych, którzy nie są pewni swojej sytuacji - jeśli okaże się, że ich zdolność kredytowa jest niższa niż zakładali, mogą starać się ją poprawić i w niedalekiej przyszłości liczyć na przyznanie wyższego kredytu.
Spadek zdolności kredytowej oznacza mniejszy kredyt, a co za tym idzie rezygnację z wielu wcześniej podjętych założeń i planów. Jak sobie z tym radzić i czy istnieją realne sposoby na to, aby poprawić swoją zdolność kredytową? Przedstawiamy kilka czynników, które mogą mieć korzystny wpływ na zdolność kredytobiorcy:
● porównanie ofert różnych banków - warto sprawdzić jaka jest dostępna kwota kredytu w kilku bankach. Może się bowiem okazać, że jeden bank będzie gotowy nam pożyczyć np. o ponad 100 tys. zł więcej niż drugi,
● zwiększenie sumy na wkład własny (w przypadku kredytu hipotecznego) - dzięki temu możemy obniżyć wnioskowaną kwotę kredytu, co może się przełożyć na jego łatwiejsze uzyskanie,
● raty równe zamiast malejących - te pierwsze będą niższe, szczególnie na początku okresu spłaty, więc bank będzie wymagał niższej zdolności,
● złożenie wniosku razem ze współkredytobiorcą -może to być współmałżonek, partner, rodzic lub przyjaciel. Z punktu widzenia banku dwa stabilne dochody obniżają ryzyko kredytowania,
● zwiększenie przychodów - znalezienie dodatkowej pracy zwiększającej dochody w domowym budżecie, automatycznie zwiększy zdolność wnioskodawcy; warto też wykazać dodatkowe dochody, premie czy bonusy - bank może je wziąć pod uwagę przy obliczaniu zdolności kredytowej.
