Umowy cywilnoprawne z pracodawcą – co musisz wiedzieć?

Zdarza się, że pracodawca zamiast umowy o pracę proponuje nam inną formę zatrudnienia. Może to być przejście na własną działalność gospodarczą, umowa zlecenie albo umowa o dzieło, okrzyknięte przez media umowami śmieciowymi. O czym powinien pamiętać każdy, kto jest zatrudniony na takich warunkach?

Umowa zlecenie i o dzieło – o co warto zapytać pracodawcę?

Najważniejszy powód popularności umów śmieciowych to oczywiście mniejsze koszty pracodawcy, które mogą (ale nie muszą) oznaczać większą wypłatę dla pracownika na rękę. Często mówi się też o elastyczności godzin pracy, choć to nie zawsze jest prawdą. Bywa tak, że pracodawca, zatrudniając kogoś na umowę o dzieło, wymaga obecności w pracy w określonych godzinach, co jest niezgodne z prawem.Umowa zlecenie i umowa o dzieło są umowami cywilnoprawnymi, a to oznacza, że ich zapis możemy sformułować dowolnie, byleby nie był sprzeczny z obowiązującym prawem.Dlatego przed podpisaniem umowy warto:

• dokładnie czytać treść dokumentów,
• negocjować warunki,
• poznać wszystkie szczegóły dotyczące naszego zatrudnienia.

O czym warto rozmawiać z pracodawcą?

Pytania do pracodawcy

Zatrudnienie na podstawie umowy zlecenia czy umowy o dzieło nie musi gwarantować okresu wypowiedzenia ani prawa do urlopu. Taki pracownik, jeśli nie opłaci dobrowolnych składek, nie uzyska zasiłku chorobowego, a w banku może mieć problem z zaciągnięciem kredytu. W przypadku umowy o dzieło nie ma opłacanych składek emerytalnych.Co zatem robić, jeśli nie mamy wyjścia i musimy podjąć pracę na takich warunkach?

1. Negocjuj z pracodawcą

Spróbuj wynegocjować z pracodawcą przynajmniej część wynagrodzenia wypłacaną na podstawie umowy zlecenie. W przeciwieństwie do umowy o dzieło zapewni ci to odprowadzanie minimalnych składek na ubezpieczenie społeczne.

2. Ograniczenie odpowiedzialności za szkody

Gdy twoja praca wiąże się z ryzykiem, powinieneś szczególnie uważać na tego typu umowy. Jeżeli na podstawie umowy o pracę odśnieżasz chodnik i ktoś złamie na nim nogę, możesz zostać obaczony odpowiedzialnością za to wydarzenie. Zapytaj pracodawcę, czy zgodzi się zawrzeć w umowie ograniczenie twojej odpowiedzialności za szkody cywilne wyrządzone osobom trzecim.

3. Przelicz koszty

Przelicz, czy to ci się opłaca. Być może lepiej zarabiać mniej na rękę, ale za to nie płacić za wizyty u lekarza i nie żyć w nieustannym lęku o swoją przyszłość. Pamiętaj, że żaden prywatnie wykupiony abonament medyczny nie zapewni ci pełnego spektrum leczenia. Ile warte jest dla ciebie poczucie bezpieczeństwa?

4. Ubezpieczenie

Jeśli nie odprowadzasz składek na ubezpieczenie społeczne a twój współmałżonek pracuje na etacie lub prowadzi działalność gospodarczą, powinien dopisać cię do swojego ubezpieczenia. Zapewni ci to możliwość bezpłatnego korzystania z państwowej służby zdrowia. Przedsiębiorcy dopisują do ubezpieczenia członków rodziny samodzielnie, składając odpowiedni wniosek w ZUS-ie, a zatrudnieni – za pośrednictwem swojego pracodawcy. Nie wiąże się to z żadnymi dodatkowymi kosztami ani ze strony pracownika, ani pracodawcy.

5. Ubezpieczenie zdrowotne

Możesz opłacić również dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne. O jego cenę spytaj w najbliższym oddziale NFZ. Jeśli się na to zdecydujesz, pamiętaj, że koszty składki można znacząco zmniejszyć, odliczając ją od podatku – pod warunkiem, że będzie on odpowiednio wysoki.

6. Łamanie prawa pracy

Pamiętaj, że prawo jest po twojej stronie. Jeśli twoja praca tak naprawdę niczym się nie różni od pracy etatowej, zawsze możesz zgłosić fakt łamania przepisów przez pracodawcę do Państwowej Inspekcji Pracy lub założyć sprawę w sądzie.

7. Walcz o umowę o pracę

Nie daj się poddać myśleniu, że jesteś skazany na umowy cywilnoprawne. Twoje przekonanie, że nic nie może się zmienić, w dużej mierze może być efektem wpływu środowiska, w jakim przebywasz. Prawdopodobnie tylko w twojej firmie ludzie uważają, że „wszyscy tak zatrudniają”, „lepszej pracy nie znajdziesz”, „ciesz się, że w ogóle coś masz”. To wcale nie musi być prawda.

8. Rozeznaj się w branży

Dowiedz się, jak wygląda sytuacja osób pracujących w twoim zawodzie. W jakich regionach jest zapotrzebowanie na takich pracowników? Czy jest szansa na etat i godziwe zarobki, a może warto się przekwalifikować? W Internecie możesz znaleźć nawet ankiety, które wyliczą, ile możesz zarobić na swoim stanowisku.

9. Rozwijaj się i inwestuj w siebie

Inwestuj czas i energię w siebie, a nie w pracę. Jeżeli nie masz szans na zdobycie umowy o pracę w swojej firmie, chyba nie warto angażować się w obowiązki ponad miarę. W tej sytuacji postaraj się wyciągnąć maksymalne korzyści dla siebie: zdobądź doświadczenie, naucz się jak najwięcej, nawiąż znajomości. Po godzinach szukaj lepszej pracy.

Więcej o prawach pracownika przeczytasz w dziale czwartym kodeksu pracy: https://www.pip.gov.pl/pl/kodeks-pracy/2651,kodeks-pracy.html